EU-verbod op single-use plastic (SUP richtlijn)

De maatregelen hebben betrekking op onder andere verloren visnetten en wegwerpplastics, waaronder ook verschillende verpakkingen. Binnen heel Europa geldt een verbod op een aantal plastic producten die veelal op stranden worden gevonden. De 10 meest gevonden wegwerpplastics vormen samen 43% van het zwerfafval in zee. Daarnaast bestaat 27% van de afval stroom uit vistuig. Daarom richt de regelgeving zich op deze producten (Bron: Impact Assessment Single use plastics Directive). Belangrijk om te vermelden is dat deze richtlijn geen onderscheid maakt in het soort plastic. Deze geldt dus voor zowel virgin (op basis van ruwe olie), gerecycled en biobased materiaal.

De nieuwe maatregelen dienen plastic vervuiling en de plastic soep tegen te gaan. Het overstappen op alternatieve materialen is zeker niet de oplossing voor deze vervuiling (lees artikel: “Mei plastic-vrij? Nee, ‘mei wegwerpvrij’!”). De Europese Unie wil met de nieuwe wetgeving plastic vervuiling reduceren door wegwerpplastic te verminderen en meer plastic in te zamelen en te recyclen. Op een aantal facetten zijn wij zeker voorstander. Het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV) en Rijksoverheid geeft je graag meer informatie rondom de nieuwe SUP richtlijn:

Maatregelen Single Use Plastics richtlijn
(bron; Kennisinstituut Duurzaam Verpakken, KIDV)

Om welke producten gaat het precies?

1. Drankverpakkingen (inclusief doppen en deksels)
2. Filters van sigaretten    
3. Wattenstaafjes
4. Zakjes en wikkels           
5. Hygiëneproducten (vochtige doekjes en maandverband)            
6. Lichtgewicht draagtassen
7. Bestek, borden, roerstaafjes en rietjes
8. Bekers voor dranken
9. Ballonnen en ballonnenstokjes
10. Houders voor voedingsmiddelen

Wat houdt de SUP-richtlijn precies in?

Wegwerpproducten waarvoor vooralsnog geen alternatief is, moeten in 2026 door de lidstaten meetbaar zijn verminderd. Ook moeten lidstaten het gebruik van producten voor meermalig gebruik, hergebruik en recycling aanmoedigen. De producten die onder deze regels vallen, zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor meer dan 70% van al het zwerfvuil in zeeën en oceanen.

De richtlijn moet bedrijven aanzetten om duurzame alternatieven voor single-use kunststof producten en verpakkingen te ontwikkelen. De voorgestelde maatregelen kunnen als volgt worden samengevat:

Vermindering van verbruik
De lidstaten moeten een meetbare kwantitatieve vermindering van het gebruik van de single-use kunststof producten realiseren. Maatregelen zijn bijvoorbeeld dat op verkooppunten alternatieven voor deze producten aan de consument worden aangeboden of dat ze niet gratis aan de consument mogen worden aangeboden.

Marktbeperking
Lidstaten kunnen verbieden dat kunststofproducten voor eenmalig gebruik in de handel worden gebracht.

Doelstellingen voor gescheiden inzameling
De lidstaten treffen maatregelen die nodig zijn om er voor te zorgen dat 77% tegen 2025 en 90% tegen 2030 van de single-use plastics gescheiden wordt ingezameld, bijvoorbeeld met statiegeldregelingen of een uitbreiding van de producentenverantwoordelijkheid.

Productontwerp
Verpakkingen (flessen) met doppen en deksels mogen alleen op de markt worden gebracht als de doppen/deksels na opening aan de verpakking bevestigd blijven.

Uitgebreide producentenverantwoordelijkheid
De kosten van inzameling en verwerking van afval van wegwerpplastics komen (volledig) voor rekening van de producenten.

Markeringsvoorschriften en bewustmaking
Bepaalde single-use plastics krijgen een opvallende, duidelijk leesbare en onuitwisbare markering om consumenten duidelijk te maken dat de verpakking kunststoffen bevat, hoe/waar zij de verpakking na gebruik moeten weggooien en met informatie over de negatieve effecten van ongepaste afvalverwijdering op het milieu.

Wat betekent dit specifiek voor verpakkingen?

Marktbeperking
Geen gebruik van EPS voor drankverpakkingen die bestemd zijn voor on-the-go consumptie (3 juli 2021)

Productontwerp
Zoals eerder vermeld mogen eenmalige drankverpakkingen alleen nog in de handel worden gebracht als deksels en doppen tijdens gebruik aan de verpakking vast blijven zitten. Dit dient het geval te zijn vijf jaar nadat het voorstel is aangenomen (3 juli 2024). Alle drankflessen op de Europese markt bevatten 30% recyclaat in 2030. Vanaf 2025 bevatten PET-flessen minimaal 25% recyclaat.

Producentenverantwoordelijkheid
Lidstaten moeten de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid voor drankverpakkingen wettelijk regelen (2023/2024).

Gescheiden inzameling
Van alle eenmalige drankflessen die op de markt worden gebracht, wordt 90% ingezameld in 2029.

Bewustmaking
Lidstaten moeten in hun wetgeving opnemen (3 juli 2021) dat consumenten worden geïnformeerd over:

• de beschikbare systemen voor hergebruik van drankverpakkingen, de mogelijkheden voor afvalbeheer van drankverpakkingen en de beste praktijken voor een degelijk afvalbeheer;
• de effecten op het milieu van drankverpakkingen en andere ongepaste vormen van afvalverwijdering van de drankverpakkingen, in het bijzonder de effecten op het mariene milieu.

Wanneer?

• Vanaf 2021 moeten lidstaten zorgen voor minder gebruik van plastic on-the-go verpakkingen;
• Vanaf 2021 komt er een verbod op bepaalde plastic wegwerpproducten.
• Vanaf 2021 komt er een voorschrift op hygiëneproducten (zoals vochtige doekjes, tampons en maandverband), tabaksproducten en drinkbekers. Hierop staat bij welk afval dit hoort (hoe af te danken). Ook staat er informatie op over de kunststoffen in het product en welk gevolg dit heeft op het milieu;
• Vanaf 2024 moeten doppen en deksels vastzitten aan plastic flessen en drankverpakkingen. Zo worden ze automatisch ingeleverd voor recycling;
• Vanaf 2025 moeten PET-flessen voor minstens 25% uit gerecyclede kunststoffen bestaan. In 2030 moet dit minstens 30% zijn;
• In 2025 moet minimaal 77% van alle plastic drinkflessen tot 3 liter worden ingezameld. In 2029 moet dit minimaal 90% zijn.